آیا هنوز راهی برای خروج از مارپیچ جنگ سرد امریکا و چین وجود دارد؟
تاریخ انتشار: ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۹۸۶۵۰
فرارو- در یک ساختمان جعبهای شکل و صورتی رنگ در محله دیپلماتیک پکن که بین سفارتهای ایران و قزاقستان قرار گرفته یک نگهبان در بیرون دروازه ایستاده علیرغم آان که کتی زمستانی پوشیده، اما به شدت سرما را احساس میکند. دفتر "ژانا لشچینسکا" کاردار اوکراین در پکن در ساختمان پشت سر او قرار دارد.
به گزارش فرارو به نقل از اشپیگل؛ دو سال پیش رئیس او بر اثر سکته قلبی درگذشت و از آن زمان تاکنون ژانا نمایندگی دیپلماتیک را اداره میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
برای رسیدن به اطراف ساختمان سفارت روسیه در پکن باید ۲۷ دقیقه قدم زد. چندین ساختمان آپارتمانی، برجهای اداری، یک بیمارستان، دو زمین ورزشی و یک پارک بخشی از محوطه بزرگ مقری است که سفیر مسکو در پکن بر آن ریاست میکند.
تا چندی پیش "آندری دنیسوف" آن مرد بود. او در سال ۱۹۵۲ میلادی در خارکف که در آن زمان در قلمروی جمهوری شورایی اوکراین از جمهوریهای پیشین شوروی محسوب میشد متولد شد و در رشته چین شناسی تحصیل کرد و سپس به یکی از چهرههای کلیدی در روابط روسیه و چین تبدیل شد.
زمانی که نوبت به اوکراین رسید دستگاه سیاست خارجی چین ترجیح داد با دنیسوف روس صحبت کند تا با لشچینسکا اوکراینی. مقامهای وزارت خارجه چین به دیپلماتهای اروپایی گفتند: "اوکراین حیاط خلوت روسیه است روسها موضوع را به بهترین شکل ممکن درک میکنند". این دیدگاهی است که چین تا به امروز یک سال پس از تهاجم روسیه علیه اوکراین از آن پیروی کرده است.
علیرغم دعوت سفیر اوکراین در واشنگتن به کنگره برای حضور در مراسم ایراد نطق جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده لشچینسکا هنوز باید در پکن توضیح دهد که چه کسی واقعا در این جنگ به چه کسی حمله کرده است.
او میگوید: "روسیه یک کشور مهاجم و اوکراین یک قربانی است". او میگوید که بارها به وزارت خارجه چین مراجعه کرده و خاطرنشان ساخته که "برای اتخاذ موضع بی طرفانه مهم است که با هر دو طرف صحبت کنیم".
با این وجود، او میگوید متاسفانه هنوز هیچ نشانهای از تمایل طرف چینی برای انجام این کار وجود ندارد.
رفتار کاملا متضاد با این دو دیپلمات در پکن و واشنگتن نشان دهنده تنش عظیمی است که جنگ اوکراین به روابط بین دو ابرقدرت تزریق کرده است. این رابطه حتی پیش از جنگ اوکراین نیز چندان آسان نبود. با این وجود، حمله پوتین علیه اوکراین باعث ایجاد آن چیزی شد که "کوین راد" نخست وزیر سابق استرالیا سالها درباره آن هشدار داده بود: "جنگ سرد جدید".
این اصطلاح بحث برانگیز است، زیرا جهان از نظر سیاسی و اقتصادی از هم پاشیده قرن بیست و یکم با دنیای بلوک پس از جنگ جهانی دوم تفاوت دارد. مسابقه تسلیحات هستهای بین چین و آمریکا هنوز به ابعادی نرسیده که بتوان آن را با مسابقه بین اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده در قرن بیستم مقایسه کرد. برخلاف دوران اتحاد جماهیر شوروی ایالات متحده به حفظ روابط تجاری سریع خود با چین به ارزش دهها میلیارد دلار ادامه داده است.
استخوانبندی ایدئولوژیکبا این وجود، از فوریه سال گذشته سه تحول رخ داده که کاملا یادآور جنگ سرد هستند: نخست جنگ تجاوزکارانه روسیه به اوکراین به طور فزایندهای به عنوان نوعی درگیری نیابتی از نوع درگیریهای قرن گذشته قلمداد میشود.
در اوکراین این درگیری به عنوان دفاع یک ملت در برابر متجاوز قلمداد میشود در مسکو و پکن این درگیری دفاعی در برابر تلاش غرب برای ایجاد هژمونی قلمداد شده و در واشنگتن به عنوان بخشی از مبارزه جهانی بین دموکراسیها و کشورهای دارای دولتهای خودکامه قلمداد میشود.
وزیر امور خارجه آلمان در سخنرانی خود در استراسبورگ در فرانسه احتمالا به صورت ناخواسته گفته بود: "ما در حال جنگ علیه روسیه هستیم".
تحول دوم آن که از زمان تهاجم روسیه علیه اوکراین قدرتهای بزرگ هر چه در توان دارند برای صف آرایی شرکا و متحدان خود انجام داده اند. هر یک از طرفین در حال گردآوری "سربازان" خود هستند در مناظرهها و رای گیریها در سازمان ملل، از طریق ماموریتهای دیپلماتیک انفرادی توسط سیاستمداران یا از طریق کمکهای بزرگ و برنامههای اقتصادی این کار را انجام میدهند.
کشورهایی که در حال حاضر بیشتر مورد آزار و اذیت قرار میگیرند کشورهایی هستند که در طول جنگ سرد "غیر متعهد" قلمداد میشدند و اکنون تقریباً تحت عنوان "جنوب جهانی" دسته بندی میشوند از جمله هند، اندونزی، برزیل و آفریقای جنوبی.
تحول سوم آن که این منازعه با استخوان بندی ایدئولوژیک همراه بوده است. ایدئولوژیهایی که در روسیه و به طور فزایندهای در روابط چین و امریکا شکلی افراطی به خود گرفته اند. مسیر جنگ تاکنون برای پکن و واشنگتن تصویری را که از یکدیگر داشته اند تایید کرده است: به عنوان یک دشمن ایدئولوژیک که تفاهم با آن تقریبا ممکن نیست. این مولفه ایدئولوژیک امروز بسیار قویتر است. پیش از این، رقابت بیشتر در حوزه قدرت سیاسی، نظامی و فناوری بود.
منافع چین و روسیه با یکدیگر مطابقت داردعلیرغم آن که مسکو و پکن در بخش اعظم دوران جنگ سرد با یکدیگر دشمن بودند امروز در مقایسه با سالهای تاسیس جمهوری خلق چین به یکدیگر نزدیکتر شده اند. مانند استالین و مائوتسه تونگ در آن زمان ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ امروز در رد بنیادین نظم جهانی تحت سلطه ایالات متحده و حتی در اتحاذ موضع ضد امریکایی عمیقا درونی شده با یکدیگر نقطه اشتراک دارند. از این منظر به نظر میرسد که حمایت غرب از اوکراین طرحی است که توسط ایالات متحده برای گسترش حوزه نفوذ آن کشور به سوی شرق انجام شده است.
پوتین در سخنرانی ۲۱ فوریه خود خطاب به روسها مدعی شد که غرب از اوکراین به مثابه جبههای برای ضربه زدن به روسیه و یک "زمین آموزشی" نظامی استفاده میکند. ایالات متحده نیز سخنگوی وزارت خارجه پکن که دو روز پس از آن منصوب شد را "جنگ افروز شماره یک در جهان" خوانده بود.
بنابراین، تعجب آور نیست که کارشناسان روابط روسیه و چین در مورد "طرح صلح" که اخیرا توسط پکن ارائه شده توهمی ندارند. "الکساندر گابویف" مسائل چین و روسیه در بنیاد کارنگی میگوید:"پکن مسکو را به انجام کاری که نمیخواهد انجام دهد تحت فشار قرار نمیدهد و وادار نمیسازد".
واقعیت این است: "طرح صلح" چین حتی سندی نیست که مشخص سازد کدام طرف باید چه اقداماتی را انجام دهد و چه زمانی و چگونه طرفین نقض کننده مقررات باید مجازات شوند. این بیانیه اصولی را شامل میشود که مواضع ضد غربی چین را تکرار میکند، روسیه متجاوز را راحت میگذارد و به جای ملزم ساختن روسها به خروج از اوکراین خواستار برقراری آتش بس میشود و لغو تمام تحریمهایی که توسط شورای امنیت سازمان ملل تصویب نشده (جایی که روسیه به عنوان کشور صاحب حق وتو عملا تصویب چنین تحریمهایی را غیر ممکن میسازد) را خواسته است.
"ولودیمیر زلنسکی" درباره ابتکار عمل چین در اولین سالگرد آغاز جنگ اوکراین گفته بود: "من معتقدم این واقعیت که چین شروع به صحبت در مورد اوکراین کرده است موضوع بدی نیست". پرسش اساسی آن است که این سخنان به چه سرانجامی خواهند انجامد.
شی رئیس جمهور چین در مجموع حدود ۴۰ بار با همتای روس خود دیدار داشته که آخرین بار آن در ماه سپتامبر گذشته بوده است. با این وجود، شی تنها یکبار به صورت تلفنی با زلنسکی مکالمه داشته که در سال ۲۰۲۱ میلادی صورت گرفت. شی هرگز شخصا با زلنسکی ملاقات نکرده است.
به نظر میرسد در کوتاه مدت اوکراین دو نگرانی در مورد موضع چین دارد. نخست آن که آن کشور فناوریهایی را در اختیار روسیه قرار ندهد که بتوان از آن استفاده نظامی کرد و دوم آن که از نظر اوکراین چینیها باید برای مسکو روشن سازند که استفاده از تسلیحات کشتار جمعی به عنوان یک گزینه منتفی خواهد بود.
برخی از تحلیلگران معتقدند طرح صلح چین در وهله نخست حتی درباره اوکراین یا روسیه نیز نیست. چین بیشتر از این لحظه استفاده میکند تا خود را به عنوان یک بازیگر تعیین کننده در صحنه جهانی معرفی کند و نظم بین المللی غرب را اساسا به چالش بکشد.
ابتکار عمل "امنیت جهانی" چینپکن سه روز پیش از انتشار طرح صلح اوکراین سند دقیق تری با عنوان "ابتکار عمل امنیت جهانی" را منتشر کرد که با اصطلاحات حزبی آغشته شده و علیه یکجانبه گرایی و هژمون گرایی میگوید و از تضمین امنیت نه از طریق اتحادهای نظامی بلکه از طریق توافقهای انفرادی حمایت میکند.
در عین حال، متن مشخص میسازد که تمرکز سیاست خارجی چین در آینده کجا خواهد بود: در کشورهای آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه، آمریکای لاتین، دریای کارائیب و کشورهای جزیرهای اقیانوس آرام.
این مناطق دقیقا نقاطی از جنوب جهانی بوده اند که از زمان آغاز جنگ اوکراین امریکاییها و اروپاییها در تلاش برای جلب نظرشان به نفع خود بوده اند. برای بسیاری از کشورهای جنوب جهانی چین بزرگترین شریک تجاری است و بسیاری از آنان نیز از غرب اغلب متکبر که به استانداردهای اخلاقی خود پایبند نیست خسته شده اند.
پکن حتی در برانگیختن چنین احساساتی در داخل کشور نیز ماهرانهتر عمل میکند. گفتمان سیاسی در چین حتی قبل از پاندمی کووید شروع به رادیکال شدن کرده بود، اما این روند با انزوای آن کشور پس از سال ۲۰۲۰ میلادی تسریع شد. تصور بسیاری از چینیها این است که غرب به ویژه آمریکا به کاریکاتوری از خود تبدیل شده است: تشنه قدرت، خودخواه و با تمرکز انحصاری بر پایین نگهداشتن جایگاه چین.
در امریکا نیز صداهای میانه رو در قبال چین ناپدید شده اند. هر رخداد جدید به یک "بحران در رابطه با چین" تبدیل میشود از طرح ممنوعیت رسانه اجتماعی تیک تاک گرفته تا ورود بالن چاسوسی چینی و یا بحث در مورد منشاء ویروس کرونا. رئیس کمیته تازه تاسیس مجلس نمایندگان که به مقابله با چین اختصاص دارد میگوید که آمریکا با "مبارزهای وجودی" مواجه است. چین به موضوعی تبدیل شده که سیاستمداران امریکایی میتوانند با مانور دادن بر روی آن امتیاز کسب کنند.
بحرانهای بعدی در راه هستند"ژائو تانگ" پژوهشگر دانشگاه پرینستون در مورد مسائل هستهای و خلع سلاح میگوید: "به نظر میرسد شکاف عمیقی در درک میان دو کشور ایجاد شده است. به نظر میرسد دو طرف واقعا نمیتوانند یکدیگر را درک کنند. خطوط ارتباطی مستقیم فیمابین نیز قطع شده است". زمانی که مقامهای پنتاگون پس از بجران بالن با پکن تماس گرفتند هیچ کس پاسخی نداد. وزیرخارجه امریکا نیز سفر خود به پکن را لغو کرد.
پیدا کردن راهی برای خروج از مارپیچ نزولی در روابط چین و آمریکا که از زمان شروع جنگ اوکراین سرعت گرفته به طور فزایندهای دشوار به نظر میرسد به ویژه از آنجایی که درگیریهای بیشتر یا از قبل برنامه ریزی شده در راه هستند.
رئیس جمهور چین در بهار سال جاری قرار است به مسکو سفر کند. این سفر به اندازه سفر برنامه ریزی شده "مک کارتی" رئیس مجلس نمایندگان به تایوان مهم خواهد بود، زیرا چین تایوان را بخشی از قلمرو خود میداند. پکن در تابستان گذشته به دیدار نانسی پلوسی سلف مک کارتی با چند روز مانور نظامی پاسخ داد.
در حالی که حجم تجارت بین چین و روسیه در سال گذشته ۳۰ درصد افزایش یافت و به حدود ۱۹۰ میلیارد دلار رسید حجم تجارت بین چین و ایالات متحده بیش از سه برابر افزایش یافته و بیش از هر زمان دیگری است. متحدان اروپایی آمریکا نیز تجارت بیش تری را با چین انجام میدهند به میزان بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار.
اگر ظن دو هفته پیش "آنتونی بلینکن" وزیر امور خارجه ایالات متحده مبنی بر آن که چین در فکر ارائه "کمک مرگبار" به روسیه یعنی تامین سلاح، مهمات یا پهپادهای جنگی است تحقق یابد تمام این مبادلات تجاری در معرض خطر قرار خواهند گرفت. "میکو هوتاری" رئیس موسسه مطالعات چین مرکاتور مستقر در برلین میگوید در آن صورت خطر بروز یک "فاجعه بزرگ" و "فروپاشی اقتصاد جهانی" وجود خواهد داشت.
منبع: فرارو
کلیدواژه: جنگ سرد جنگ اوکراین نظر می رسد ایالات متحده جنگ اوکراین طرح صلح جنگ سرد بیش تر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۹۸۶۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دستور کار نشست آینده ناتو: نیروی نظامی به اوکراین اعزام نمیشود
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اسپوتنیک، روزنامه ایتالیایی «کوریره دِلا سِرا» اعلام کرد که سران کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) احتمالاً در نشست آتی خود در واشنگتن موافقت خواهند کرد که درگیری مستقیم در جنگ اوکراین را کنار بگذارند.
به نوشته این روزنامه آنگونه که در پیشنویس این نشست آمده، سران ناتو در نشست آتی خود در ماه جولای احتمالاً به چارچوب و فرمول «نه به اعزام نیروی نظامی» به اوکراین دست خواهند یافت.
نشست سران ناتو ۹ تا ۱۱ جولای در واشنگتن برگزار خواهد شد.
آنگونه که در این گزارش آمده یکی از بندهای اساسی که در سند پیشنویس این نشست آمده این است که ناتو «هیچ سریازی را به جنگ اعزام نخواهد کرد.»
این روزنامه همچنین افزود: رهبران کشورها همچنین در حال برنامه ریزی در این نشست هستند تا ریاست گروه تماس مربوط به دفاع از اوکراین را از وزیر دفاع آمریکا به مقر ناتو در بروکسل منتقل کنند.
هفته پیش نیز «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو اعلام کرد که این ائتلاف نظامی هیچ برنامهای برای اعزام نیروهای نظامی به اوکراین ندارد، اما برخی از اعضای ناتو مشاوران نظامی را به کییف اعزام کردند.
وی با انتشار بیانیهای گف: هیچ برنامهای برای حضور ناتو برای ایفای نقش جنگی وجود ندارد، اما البته برخی از متحدان ناتو مردان و زنانی را در سفارتخانه های خود دارند که یونیفورم پوشیده اند تا مشاوره و غیره ارائه دهند.
دبیرکل ناتو در ادامه افزود: فکر می کنم بین افرادی که لباس نظامی پوشیدهاند و آنجا (اوکراین) حضور دارند و نیروهای رزمی تفاوت وجود دارد، این نوع حضور برنامه ریزی نشده است.
امانوئل ماکرون، رییسجمهور فرانسه در ماه فوریه گفت که رهبران و سران غربی در حال گفتگو در مورد امکان اعزام نیرو به اوکراین هستند و او اذعان داشت که هنوز اجماع حاصل نشده است، اما به گفته وی، «هیچ چیزی را نمی توان رد کرد.
دبیرکل ناتو هفته پیش نیز اعلام کرد که شاید اوکراین مجبور شود برای پایان دادن به جنگ، در نهایت با روسیه به نوعی توافق دست یابد. وی دراینباره گفت: حتی اگر باور و امیدواری ما این باشد که جنگ در آینده نزدیک تمام شود، باز هم غرب باید در بلندمدت از اوکراین حمایت کند. کشورهای غربی باید در توانمندیهای دفاعی کییف سرمایهگذاری کنند تا این کشور در صورت جنگهای آتی، مقاومتر شود.
استولتنبرگ در عین حال، به این نکته اشاره کرد که زمان و شروط صلح با مسکو، به اوکراین بستگی دارد. وی اذعان کرد: در نهایت، اوکراین باید درباره نوع توافق و مصالحه با روسیه تصمیمگیری کند. نقش غرب این است که به کییف برای قرار گرفتن در موقعیت مذاکره و رسیدن به نتیجه مطلوب، کمک کند.
با این حال، وی مدعی شد که «کییف را به سمت هیچ امتیاز و باجدهی سوق نمیدهد» و در ادامه نیز مدعی شد که صلح واقعی تنها از طریق پیروزی اوکراین قابل دستیابی است.
وی همچنین با اشاره به نزدیکی روسیه، چین و ایران، گفت که غرب با «ائتلاف اقتدارگرایان» مواجه شده است. دبیرکل ناتو مدعی شد: چین اقتصاد جنگی روسیه را با ارسال قطعات اصلی صنایع دفاعی به این کشور تقویت میکند و در عوض مسکو آینده خود را در رهن پکن گذاشته است! روسیه همچنین در ازای مهمات و تجهیزات نظامی، برای ایران و کره شمالی فناوری فراهم میکند!
وی از اعضای ناتو و سایر کشورها صرف نظر از موقعیت جغرافیایی همچون ژاپن و کره جنوبی خواست تا برابر «این ائتلاف توانمند قدرتهای اقتدارگرا بایستند.»
استولتنبرگ، پیشتر با درخواست از کشورهای غربی برای حمایت بلندمدت از کییف، گفته بود که اعضای ناتو باید «وابستگی به کمکهای داوطلبانه را کاهش داده و بیشتر و بیشتر بر تعهداتشان به عنوان عضو ناتو تکیه کنند.» براساس گزارشها، استولتنبرگ پیشنهاد بسته کمک نظامی پنج ساله به ارزش ۱۰۷ میلیارد دلار برای اوکراین را مطرح کرده است.
کد خبر 6100272